zaterdag 9 mei 2015

Context

De boekentoren is gebouwd in Gent, op de Blandijnberg. Het werd ontworpen door architect Henry van de Velde. Het is een modernistisch bouwwerk, omdat het gebouwd werd in de 20ste eeuw. In 1935 waren de plannen voor de toren klaar en in 1936 vingen de werken aan. In 1939 was de ruwbouw en een deel van de afwerking klaar.

De architect van de boekentoren, Henry van de Velde, was docent aan de universiteit Gent van 1926 tot 1936. In 1933 vroeg men of hij een bibliotheek voor de stad Gent kon ontwerpen. Daar stemde de architect mee in. Van de Velde was echter niet zijn hele leven architect. Hij had schilderkunst gestudeerd en raakte gefascineerd door de neo-impressionistische stijl. Dit was niet zijn enige interesse. Van de Velde hield ook van edelsmeedkunst, modeontwerpen en natuurlijk architectuur. Hij ontwierp vele gebouwen, waaronder het Kröller-Müller museum in Otterlo en de boekentoren in Gent. De architect wilde dat de toren een soort mascotte van de wetenschap zou zijn, naast de drie andere bekende torens van Gent, namelijk de Sint-Niklaaskerk, de Sint-Baafskathedraal en het Belfort.


De boekentoren is een bibliotheek voor de stad en universiteit Gent. Het is de belangrijkste opslagplaats voor boeken van de universiteit Gent en er liggen zo’n 3 miljoen of 46 kilometer boeken. In de Tweede Wereldoorlog werd het gebruikt door de Duitsers als centrum voor luchtafweer.
Henry van de Velde in 1904, foto Nicola Perscheid

Materiaal en techniek

Van de Velde wou een modern, imposant bouwwerk maken en riep daarvoor de hulp in van collega’s Gustave Magnel, specialist in gewapend beton, en Jean-Norbert Cloquet.

De binnenarchitectuur was uitgerekend volgens de gulden snede. Helaas brak toen de Tweede Wereldoorlog uit en moesten de materialen worden veranderd. Het meubilair kon ook maar gedeeltelijk gerealiseerd worden. De houten leestafels zouden gemaakt worden met een metalen onderstel, maar metaal was nodig voor de wapenhandel van de oorlog. Ze werden dus volledig van hout gemaakt.

Voor de belvedère, het mooie uitkijkplatform van de toren, werden wel de oorspronkelijke materialen gebruikt omdat zij al besteld waren. De zuilen zijn afgewerkt met hout van Congo, toen een kolonie van België. Onder de huidige linoleumvloer ligt het restant van een compleet eikenhouten parketvloer. De trap van de lift naar de belvedèrezaal is opgetrokken in zwarte Doornikse marmer.

Het kunstwerk als beeld

De boekentoren heeft een Grieks kruis als grondplan. Van de Velde zag dit als een symbool van verbinding tussen hemel en aarde en vermenging van tijd en ruimte. De vijver in de binnentuin is een reflectie van het grondpatroon. De façade is heel ongewoon want de architect koos voor beton als gevel op een sokkel bekleed met arduin.

De lichtinval speelde een grote rol bij de ligging van de leeszalen. De grote leeszaal en de tijdschriftenleeszaal zijn gesitueerd in het zuiden zodat er veel zonlicht binnen kan komen en de handschriftenleeszaal ligt in het noorden zodat geen schadelijk licht aan de handschriften kan komen.

Ik denk dat de functie van de boekentoren overeenkomt met de architectuur omdat het een imposant gebouw is en het herbergt een groot aantal boeken. De boekentoren was voor van de Velde een teken van de universiteit, een symbool van wetenschap, wijsheid en kennis.

boekentoren_van_rossen

Esthetische structuur

De stijl van de boekentoren is modernisme en meerbepaald art nouveau of jugendstil. Samen met Victor Horta is Van de Velde een van de bekendste vertegenwoordigers van deze stijl.  Er zitten ook functionalistische elementen in zoals bijvoorbeeld sobere, geometrische basisvormen, het platte dak en gewapend beton. In die tijd was gewapend beton een nieuwe, moderne techniek en daar maakte van de Velde graag gebruik van.


Het gebouw beantwoordt aan de visie van van de Velde omdat hij het ontwerp zelf gemaakt had. Het gebouw zelf was ook heel revolutionair; een torenhoog bewijs van de vernederlandsing van Vlaanderen en een symbool van de vernieuwde universiteit.

Extra informatie

Boven de belvedère is een waterreservoir om het water meteen ter plaatse te hebben, bv. in geval van brand. In 2005 besliste men om de boekentoren te restaureren en in 2012 zijn ze begonnen met de bouw van een ondergronds depot. De belvedère zal open staan voor bezoek en moderne faciliteiten zullen ook ruimte krijgen. De restauratie zou klaar moeten zijn in 2017, het jaar waarin de universiteit haar 200ste verjaardag viert.

Bronvermelding

Tekst:
Foto’s:
-             http://www.gentblogt.be/wp-content/uploads/2013/04/boekentoren_van_rossen.jpg
-           

Zelfevaluatie

TAAL:
- Spelling: Ik heb veel gelet op mijn spelling. 4/5
- Bronvermelding: Ik heb al mijn bronnen vermeld. 5/5

INHOUD:
- Volledigheid: Ik heb alles zo volledig mogelijk proberen te vermelden. 8/10
- Correctheid: Ik heb mijn bronnen nagekeken om te zien of alles correct was. 9/10
- Duidelijkheid: Ik heb alles zo duidelijk mogelijk uitgelegd. 9/10
- Originaliteit: Ik heb veel foto's gebruikt. 3/5